Autor: Dr. Barbara Sturm
Zapalenie okołoustne (Perioral Dermatitis, POD) to przewlekła, zapalna choroba skóry, która objawia się wysypką lub małymi, trądzikopodobnymi zmianami w okolicach twarzy.
Często towarzyszy jej swędzenie, pieczenie lub uczucie napięcia skóry. Wysypka zazwyczaj pojawia się wokół ust (najczęściej dotyczy podbródka, fałd nosowo-wargowych i bocznych części ust), ale może także występować wokół oczu lub nosa, a czasami nawet we wszystkich tych miejscach jednocześnie. Mimo że w nazwie znajduje się „dermatitis”, zapalenie okołoustne nie jest formą egzemy. Uważa się raczej, że jest to rodzaj trądziku różowatego – powszechnej, długotrwałej choroby skóry, która objawia się uporczywym zaczerwienieniem, grudkami i krostami na czole, policzkach, nosie i podbródku.
Co powoduje zapalenie okołoustne?
Dokładna przyczyna zapalenia okołoustnego nie jest jeszcze w pełni poznana, jednak wskazuje się na kilka czynników, które mogą przyczyniać się do jego rozwoju. Są to m.in. zwiększona produkcja sebum, infekcje bakteryjne lub grzybicze oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Alergie również mogą być przyczyną – możesz być uczulona np. na pastę do zębów lub kosmetyki, które regularnie mają kontakt ze skórą. Nadmierna i nieprawidłowa pielęgnacja skóry również może przyczyniać się do problemu. Istnieją dowody na to, że zaburzona bariera naskórkowa może być czynnikiem sprzyjającym – jeśli jest osłabiona, skóra staje się bardziej podatna na drażniące czynniki, które mogą prowadzić do rozwoju choroby. W wielu przypadkach zapalenie okołoustne jest wywołane długotrwałym stosowaniem kremów zawierających kortyzon, takich jak glikokortykosteroidy lub kortykosteroidy, będące rodzajem hormonów przeciwzapalnych.
Czy zapalenie okołoustne można leczyć?
Leczenie zapalenia okołoustnego zazwyczaj rozpoczyna się od zaprzestania stosowania kremów steroidowych (jeśli są one używane). Po ich odstawieniu wysypka może zniknąć dopiero po kilku tygodniach. W wielu przypadkach początkowo może nastąpić pogorszenie stanu skóry, co może kusić do ponownego sięgnięcia po krem steroidowy, jednak takie działanie przyniesie tylko chwilową ulgę i może sprawić, że problem stanie się jeszcze trudniejszy do wyleczenia. Jeśli przyczyną nie są kremy steroidowe, zaleca się odstawienie kosmetyków i produktów do pielęgnacji skóry lub stosowanie tylko bardzo łagodnych kosmetyków, aż do momentu ustąpienia objawów.
Jak mogę zapobiegać zapaleniu okołoustnemu?
Amerykańskie Osteopatyczne Kolegium Dermatologii (AOCD) zaleca zaprzestanie stosowania kremów steroidowych lub aerozoli do nosa zawierających sterydy, jeśli to możliwe. Produkty te mogą zaostrzać objawy i często są odpowiedzialne za ich powstawanie. Ważne jest jednak, aby przed zaprzestaniem stosowania jakichkolwiek leków skonsultować się z lekarzem, który ustali odpowiednią metodę leczenia w zależności od nasilenia objawów.
W międzyczasie warto podjąć następujące kroki:
- Zrezygnuj z wcześniejszych produktów pielęgnacyjnych, a także unikaj maseczek do twarzy, szczoteczek do oczyszczania, peelingów oraz ciężkich kremów, aby nie podrażniać skóry i nie osłabiać bariery skórnej.
- Przestań lub ogranicz stosowanie makijażu, kosmetyków oraz filtrów przeciwsłonecznych.
- Unikaj past do zębów zawierających fluor.
- Unikaj kosmetyków zawierających substancje zapachowe, barwniki, olejki eteryczne oraz inne zbędne dodatki.
- Często pierz poszewki na poduszki i ręczniki w gorącej wodzie.
- Używaj tylko łagodnych mydeł i unikaj szorowania skóry. Gdy stan skóry się uspokoi, sięgnij po delikatne środki do mycia i nawilżania.
- Ogranicz spożycie słonych i pikantnych potraw, które mogą podrażniać skórę wokół ust.
- Gdy objawy się ustąpią, wybieraj łagodne, niepodrażniające składniki w produktach do pielęgnacji skóry, które mogą pomóc w walce z zapaleniem. Pantenol (B5), hialuronian sodu, Helianthus Annuus (słonecznik), niacynamid oraz kwasy bosweliowe mają silne działanie przeciwzapalne i wspomagają nawilżenie, wzmacniając barierę ochronną skóry.